“Ontwikkeling op rekenen, taal en lezen is zeer belangrijk, maar niet zonder sociaal-emotioneel leren. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille” (SEL, 2017)

Sociaal emotioneel leren als basis

Dr. Kees van Overveld is auteur van het boek SEL; sociaal emotioneel leren als basis. Hij is gedragsdeskundige en heeft jarenlange ervaring in het onderwijs. Hij heeft een brede expertise op pedagogisch klimaat, sociaal emotioneel leren, pesten, gedragsproblemen, agressie en geweld.

Met dit boek laat Kees van Overveld zien dat het belangrijk is dat scholen zich naast het schoolse leren meer bezig houden met het sociaal-emotioneel leren. In het boek vertelt hij wat SEL is, welke competenties erbij horen en hoe je hier als school mee aan de slag kunt. SEL werkt preventief. Wanneer je dit op een goede manier inzet, helpt het mee aan een positieve en veilige sfeer binnen de school.

Wat is SEL?

In deel 1 van het boek beschrijft van Overveld wat sociaal emotioneel leren is. Het is iets anders dan de sociaal emotionele ontwikkeling. SEL is het proces wat de sociaal emotionele ontwikkeling ondersteunt.

“Sociaal emotioneel leren is het proces waarbij leerlingen noodzakelijke kennis, attitude en vaardigheden verwerven en toepassen, om beter te worden in het omgaan met zichzelf en de ander” (SEL, 2017).

Het aanleren van SEL competenties kan bijdragen aan het welbevinden van kinderen en ondersteunend zijn bij een veilig leer- en leefklimaat in de school. De SEL competenties worden onder verdeeld in ; de IK-competenties, de JIJ-competenties en de WIJ-competenties.

De vijf SEL competenties

In het tweede deel van het boek worden de vijf SEL competenties uitgebreid besproken.

De IK-competenties hebben betrekking op ‘besef van zichzelf‘ en ‘zelfmanagement‘. Dit zijn intrapersoonlijke competenties en horen bij het stuk emotioneel in sociaal emotioneel leren. Deze competenties gaan over signalen van ons lichaam herkennen, taal gebruiken om emoties te controleren en strategieën inzetten om beter om te gaan met heftige emoties.

De JIJ-competenties hebben betrekking op ‘besef hebben van de ander’ en ‘relaties kunnen hanteren’. Dit zijn interpersoonlijke competenties en horen bij het stuk sociaal in sociaal emotioneel leren. Pas als je snapt hoe je zelf functioneert, kun je oog hebben voor een ander. Deze competenties gaan over empathie, lichaamstaal en sociale vaardigheden.

De WIJ-competenties zijn gericht op ‘keuzes maken’. Hier komen de IK-competenties en de JIJ-competenties eigenlijk samen. Hoe maak je iedere dag, in iedere situatie de juiste keuze die goed is voor jezelf en de ander. Waarom doe je wat doet? Hier komen de waarden en normen aan de orde.

Elke competentie wordt volgens eenzelfde opzet beschreven. Eerst wordt benoemd wat deze competentie inhoudt, daarna worden er voorbeelden uit de praktijk gegeven. Bij de praktijkvoorbeelden wordt er een voorbeeld gegeven van een kind dat geen moeite heeft met deze competentie en een kind dat wel moeite heeft met deze competentie. Dan volgt het gedrag wat past bij deze competentie en als laatste is er een stuk theoretische verdieping. Ook volgen er nog voorbeeldactiviteiten. Het is een fijne opzet, leest prettig en het is verhelderend.

In het boek wordt ook de historie van SEL beschreven.

TIEN redenen om te kiezen voor SEL

Daarnaast worden er TIEN redenen genoemd waarom een school voor SEL zou moeten kiezen. In het boek worden onderstaande redenen uitgebreid toegelicht. Het zijn duidelijke redenen om met SEL aan de slag te gaan.

• SEL draagt bij aan de totaalvorming van kinderen.
• Het is van invloed op het welzijn.
• SEL zorgt voor minder probleemgedrag.
• Het zorgt voor betere leerresultaten.
• SEL verlegt de aandacht van curatie naar preventie.
• Het zorgt voor een inclusieve klas.
• SEL heeft een economische waarde.
• Het verbindt school met de ouders.
• SEL en leraren vormen een goede combinatie.
• Het zorgt voor resultaat.

De school en sociaal emotioneel leren

In het derde deel van het boek beschrijft van Overveld vooral waar een school zich op kan richten bij het aanschaffen van een programma voor SEL. Het gaat over de voorbereiding, de implementatie en de verankering van het programma binnen de school. Er worden verschillende programma’s benoemd.

Als laatste heeft het boek ook nog een aantal hele fijne bijlagen voor wanneer je als school aan de slag wil met sociaal emotioneel leren. Zo zijn er de SEL-leerlijnen, beoordelingscriteria voor SEL programma’s en een minicursus voor het team.

SEL bestellen?

Ik vind het een fijn boek om te lezen. Het is overzichtelijk opgebouwd, direct wordt duidelijk wat SEL is en je kunt er in de praktijk meteen mee aan de slag. Het boek is prettig geschreven en leest daardoor makkelijk weg. Wat mij betreft zou dit boek op iedere school aanwezig moeten zijn als je aan de slag wil met sociaal emotioneel leren. Ik vind het een aanrader!

Wil jij het boek bestellen? Kijk dan op Uitgeverij Pica.

Deze blog is geschreven in samenwerking met Uitgeverij Pica.